Zo vaak is Ten Cate niet meer in Nederland, geeft hij grif toe. Na zijn dienstverband bij Ajax als hoofdtrainer tussen juli 2006 en oktober 2007 waren het vooral buitenlandse avonturen die de zestiger zijn aandacht wisten te trekken. Die reislust is misschien wat bekoeld, nu hij zijn trainerscarrière heeft beëindigd. Als hij dan in zijn geboortestad is, is een bezoekje aan Ajax snel gemaakt, zegt hij.
"Niet zo gek toch ook als Amsterdammer? Het is de club van mijn jeugd en waar ik later nog een tijdje als hoofdtrainer heb rondgelopen." Als jonge inwoner van Mokum speelt zijn voetballeven zich in eerste instantie vooral af op straat en in de Watergraafsmeer bij het inmiddels opgeheven ZPC. Halverwege de jaren zestig staat Ajax letterlijk bij hem op de stoep. Het Ajax dat later zou uitgroeien onder Rinus Michels tot een Europese topclub. Op dat moment zonder de tiener Henk.
"Bij Ajax voetballen was voor mij op dat moment een wereldvreemde gebeurtenis. Het op een professionele manier omgaan met de sport zat er bij mij op dat moment helemaal nog niet in. Dat besef is pas later gekomen. Toen bedacht ik mij pas: ik heb een ontzettend grote kans laten lopen. Maar ach, achteraf mag ik niet klagen."
Hij keerde terug bij ZPC en kwam via De Volewijckers, Vitesse en VV Rheden eind jaren zeventig terecht bij Go Ahead Eagles. Een club waar hij, zo bleek later, veel uren als voetballer en trainer zou doorbrengen. "Go Ahead was altijd het Ajax van het oosten. De eigen jeugd speelde een hele belangrijke rol in die tijd. Het voetbal dat ze vroeger speelden was altijd verzorgd, een beetje naar het model van Ajax. Dat goede voetbal is in de loop der jaren daar wat verdwenen."
Ten Cate kwam als speler zes seizoenen uit voor de club uit Deventer en keerde begin jaren negentig terug in De Adelaarshorst in een nieuwe rol. "Ik kon daar als jeugdtrainer snuffelen aan het idee om zelf voor een groep te staan." Een van de grote talenten die Ten Cate onder zijn hoede had was Marc Overmars, die later via Willem II naar Ajax vertrok. "De beide clubs hadden veel raakvlakken in de manier van voetballen en opleiden. Ik heb begin jaren negentig ook stage gelopen bij het Ajax van Louis van Gaal die op dat moment bezig was met zijn succesverhaal."
Pupil Schreuder
Ten Cate vervolgde ondertussen zijn weg in Deventer. Hij promoveerde van de A1 naar het eerste elftal en werd assistent onder Fritz Korbach. Toen die vertrok naar sc Heerenveen, kreeg Ten Cate de kans om op eigen benen te staan. "Het is een periode geweest waar ik altijd nog met veel plezier op terugkijk. Als trainer van Go Ahead won ik nooit van Ajax, al heb ik het de ploeg van die jaren 90 wel lastig gemaakt. Maar ik trof het natuurlijk niet met het Ajax van 1995", lacht Ten Cate die uiteindelijk zo'n tien jaar later in Amsterdam hoofdtrainer werd.
"En daarom zijn Ajax, Go Ahead Eagles en eigenlijk ook Sparta (daar was Ten Cate ook tot tweemaal toe trainer, red.) de eerste clubs waarbij ik in het weekend kijk wat ze gedaan hebben."
Nu Alfred Schreuder aan het hoofd staat van de sportieve prestaties van Ajax 1 volgt hij de club zeker met bovenmatige interesse. Ten Cate was zelf bij NAC aan het begin van dit millennium drie jaar lang de trainer van de huidige Ajax-coach. "Hij was toen al iemand die beslissingen durfde te nemen", herinnert de Amsterdammer zich.
"En dat doet hij nu bijvoorbeeld ook met Kenneth Taylor. Die heeft hij gelijk het vertrouwen gegeven. Hij heeft tegen Kenneth gezegd: ik zie dingen in jou die mij bevallen. Ik vind de ontwikkeling van Taylor ook ongelooflijk. Ook in het Nederlands elftal speelde hij afgelopen week heel volwassen. Schreuder is wel degene die hem dat vertrouwen heeft gegeven."
"Of Schreuder zelf ook succesvol wordt bij Ajax valt of staat met de resultaten die hij boekt", praat Ten Cate verder over zijn oud-pupil. "Daar zal hij ook af en toe een beetje geluk in moeten hebben. Hij heeft nogal een erfenis moeten opvangen, hè? Er zijn pak 'm beet zeven basisspelers vertrokken. Het heeft tijd nodig om je eigen spelprincipes erin te slijpen."
Geen herhaling
En tijd is er bijna niet in de komende weken. Tot aan de start van het WK in november speelt Ajax in amper anderhalve maand elf wedstrijden. Het begin van die cyclus is zaterdag tegen Go Ahead Eagles, een ploeg die vorig seizoen Ajax nog vijf punten af wist te snoepen. Een herhaling van vorig jaar verwacht Ten Cate niet.
"De kaarten liggen nu volledig anders. Ook Go Ahead is een flink aantal spelers kwijtgeraakt, daarnaast is de trainer vertrokken. Je weet als Go Ahead Eagles zijnde dat je één keer in de 25 jaar wint van Ajax. Dat ze vorig jaar vijf punten afpakten van Ajax was een unieke gebeurtenis."
