Het is nogal een week die aan de wedstrijd in Tokyo vooraf gaat. Ajax beleeft op z’n Amsterdams gezegd een ‘moordweek’, eind november in 1995. Voordat de Ajacieden van trainer Louis van Gaal kunnen afreizen naar Japan wacht eerst het uitduel met Real Madrid. De inzet van het UEFA Champions League-duel in het majestueuze Estadio Santiago Bernabeu liegt er niet om: de koppositie van groep D.
Galavoorstelling
Op woensdag 22 november zijn 72.000 toeschouwers, waaronder 4.000 Ajax-fans, getuigen van een galavoorstelling. De Amsterdammers wervelen door de voetbaltempel als ware het een balzaal. Na treffers van Jari Litmanen en Patrick Kluivert plus twee ten onrechte afgekeurde Ajax-goals prijkt een 0-2-eindstand op het scorebord. Een van de fraaiste en overtuigendste Ajax-wedstrijden ooit is daarmee ook de gewenste generale voor de finale tegen Gremio. Vol vertrouwen kan de Champions League-winnaar en dus kampioen van Europa, zich volledig richten op de strijd tegen Gremio.
Ajax keert direct na de wedstrijd terug naar Amsterdam. De volgende dag wacht alweer de lange vliegreis naar Tokyo. In de Japanse miljoenenstad is Gremio eerder al begonnen aan zijn voorbereiding. De tegenstander uit Porto Alegre heeft het vizier veel langer gericht op de voetbalcultuurslag tussen Europa en Zuid-Amerika. Eigenlijk al vanaf de winst van de Copa Libertadores, het Zuid-Amerikaanse equivalent van ‘onze’ CL. Dat is opvallend, aangezien de Brazilianen de continentale titel enkele maanden na Ajax’ finalezege in de Champions League 1994/1995 veroverden.
Overvolle speelkalender
Bij de Amsterdammers zorgt ook de overvolle speelkalender ervoor dat het bijzondere duel pas relatief laat gaat leven. De club (lees: trainer Van Gaal) stelde lang andere prioriteiten. Telkens waren de eerstvolgende duels het belangrijkst voor de veeleisende oefenmeester en zijn mannen. Voor Gremio lag die focus dus anders. Hoe dichter bij het treffen kwam, hoe vaker trainer Luis Felipe Scolari zijn belangrijkste spelers vrijaf gaf.
Waar Van Gaal zijn sterkhouders bleef opstellen, maakte ‘Big Phil’ zijn elftal in competitiewedstrijden ondergeschikt aan de naderende strijd in Tokyo. Scolari stelde voor de minder belangrijke voetbalklussen niet zelden een veredelde b-ploeg op. Alles met de bedoeling om in Japan over een zo fit en sterk mogelijke equipe te beschikken. Vergeleken met Europa leeft de strijd der continentale kampioenen op voorhand veel sterker in Zuid-Amerika. Intenser.
Dat is ook een cultuurding. Voor de Brazilianen weegt de kans om wereldkampioen te kunnen worden zwaarder dan voor doorgaans nuchtere Nederlanders. Voor Brazilianen is er niets mooier dan een wereldkampioenschap. Na het succes van het nationale elftal op het WK van 1994 in de Verenigde Staten, lonkt eind 1996 een unieke dubbelslag. Ook op clubniveau wil de trotse Braziliaanse club 's werelds beste zijn. De voetballiefhebbers in het voetbalgekke land kijken hoopvol mee.
Vanwege de 'b-ploegen' die Scolari vaak opstelde, was Ajax’ voorbereiding ook anders dan normaal. Ajax’ meesterscout Ton Pronk pakte vooraf slechts een enkele keer het vliegtuig naar Brazilië om Gremio met eigen ogen aan het werk te zien. Normaal lag het aantal scoutingtrips doorgaans hoger, zeker voor een belangrijk duel. Maar de kans om een veredeld tweede elftal aan het werk te zien, en dus eigenlijk voor niets te komen, maakte een scoutingtrip niet erg waardevol.
Veruit de meeste info over Gremio verschaften daardoor de faxen die de Ajax-spionnen in Porto Alegre met enige regelmaat naar de Meer stuurden. Daarbij waren ook de VHS-videobanden in de kamer van ‘directeur betaald voetbal’ Louis van Gaal belangrijke informatiebronnen; zij bevatten beelden van de belangrijkste wedstrijden van de komende tegenstander. Het internet stond in 1995 nog in de kinderschoenen en mobiele telefoons waren nog geen gemeengoed.
Resultaten
In Nederland, of eigenlijk Amsterdam, leeft de strijd om de wereldtitel aanvankelijk minder. ‘Ajax wil de Wereldbeker - ook wel Toyota Cup, een sponsording - ook graag winnen, maar 'Tokyo' mag niet ten koste gaan van competitie en Champions League’, schrijft Ajax-chroniqueur David Endt in Het officiële Ajax Jaarboek 1995/1996. Met een verwijzing naar (onder meer) de galawedstrijd bij Real Madrid: ‘De resultaten wijzen erop dat die instelling de juiste is.'
Daags na galawedstrijd in Madrid vertrekt de volledige selectie vanaf Schiphol. Ook de Ajacieden die buiten de wedstrijdselectie vielen, zijn door de club uitgenodigd om mee te reizen. Op donderdag 23 november vliegt het Ajax-gezelschap om 14:50 uur met de KL 681 naar Tokyo. Met 'Madrid' nog in de benen wacht de Ajacieden een vliegreis van liefst 13,5 uur. Ajax' huisfotograaf Louis van de Vuurst is vanzelfsprekend ook aan boord. Een deel van zijn foto’s is dertig jaar later voor het eerst te zien op de Ajax-kanalen.
Tijdverschil en jetlag
Naast de duizenden kilometers moeten de Amsterdammers ook een pittig tijdverschil overbruggen. Vergeleken met Nederland is het in Japan acht uur later. Het tijdreizen - 13,5 uur lang en door verschillende tijdzones - zorgt voor een jetlag. Om die zo goed mogelijk te bedwingen heeft Van Gaal zijn spelers bij vertrek nog eens extra op het hart gedrukt goed naar hun lichaam te luisteren. Te veel vermoeidheid moét worden gemeld.
Op vrijdagochtend 10:00 uur zetten de Ajacieden voor het eerst voet op Japanse bodem. De gereedstaande bussen brengen de bezoekers naar het luxueuze Imperial Hotel. Ajax heeft deze dagen de hele achtste verdieping tot zijn beschikking. Wakker blijven is voorlopig het devies. Om daarbij te helpen, en vooral om de stramheid na het vliegen uit de benen te verdrijven, wordt 's avonds de eerste training belegd. De betonnen omloop en de tartanbaan naast het National Stadium worden vooral gebruikt om te acclimatiseren.
Bij vlagen hilarische persconferentie
Kort na terugkeer in het Imperial Hotel volgt een bij vlagen hilarische persconferentie. Naast stuurman Van Gaal en zijn aanvoerder Danny Blind schuiven ook Ronald en Frank de Boer aan. De Ajacieden moeten zicht- en hoorbaar wennen aan de Japanse taal, spraak en de vertalingen. Op de bordjes voor hen prijken de namen van de Ajacieden in Japans schrift.
De eerste kennismaking met het overwegend Japanse journaille heeft een extra bijeffect. In de bomvolle zaal neemt de wedstrijdspanning al iets toe bij de Ajacieden. Het besef dat er een unieke kans ligt om geschiedenis te schrijven, wordt sterker.. Slechts één keer eerder kon de club zich ’s werelds beste noemen. Dat voorrecht had de gouden lichting Ajacieden in 1972, dan alweer 23 jaar terug. De nieuwste 'gouden selectie' wil niets liever dan die prestatie evenaren en Ajax opnieuw aan mondiaal succes helpen.
Na een door slaapgebrek rommelig verlopen nacht, zitten de Ajacieden op zaterdag al vroeg aan het ontbijt. Vrijwel collectief zijn de spelers en stafleden al om vijf uur ’s ochtends wakker geworden. Niet lang na het ontwaken wisselen ze slaapervaringen uit aan de ontbijttafel in de eetzaal op de achtste verdieping. Deze eerste volledige dag in Japan staat in het teken van kennismaken met 'echte', volwaardige trainingsfacilteiten. Ajax traint in het Nogaoshka-stadion, op zo’n drie tot vijf kwartier rijden. De reistijd hangt wel af van het drukke verkeer in de metropool.
Psychologisch winstpunt
Het is die zaterdagmiddag dat Ajax zijn eerste slag wint. Weliswaar een slag aan tafel, en eentje die geen beker oplevert, maar toch. Een psychologisch winstpunt. De Ajax-officials zijn nog maar net aangeschoven bij hun collega’s van Gremio en de wedstrijdorganisatie, of er is strijd om de tenues. Beide clubs wensen in volledig thuistenue te mogen spelen en houden voet bij stuk. Ajax wint en mag zich hullen in tenue met witte kousen. Gremio verliest en moet zwarte kousen aantrekken.
Ook de vraag met hoeveel buitenlanders mag worden gespeeld leidt tot een twist. Twee, zoals in Brazilië normaal is? Of met vier spelers, zoals Ajax oppert? Scheidsrechter David Elleray moet een muntje opwerpen om tot een beslissing te komen. De Ajax-delegatie ziet met een glimlach dat ook deze tweede slag wordt gewonnen.
De voetballers en trainers genieten ondertussen van een vrije middag. De complete Ajax-delegatie schuift rond etenstijd aan in een Tepanyaki-restaurant. Vanaf de bakplaten naast de tafeltjes vinden de Japanse specialiteiten moeiteloos en snel hun weg naar de borden. De hongerige Ajacieden smullen van de lokale lekkernijen.
Van Gaal past in de eerste dagen zijn trainingen - of eigenlijk: trainingsintensiteit - dus af op de geluiden uit de spelersgroep. Tot twee dagen voor de wedstrijd krijgen de Ajacieden de tijd om goed te acclimatiseren. Pas op zondagmiddag 26 november wordt voor het eerst echt hard getraind. De voorbereiding op de wedstrijd is nu pas écht begonnen. Een eerste wedstrijdbespreking hoort daar bij.
Japanse kunst en cultuur
Later op dezelfde dag proeven de Ajacieden die dat willen van de Japanse kunst en cultuur. Het Yoyogi Park is een verzamelplaats voor de jeugd van Tokyo. Muziekbandjes nemen het luidruchtig tegen elkaar op. Als de Ajacieden verzeild raken in een traditioneel Japanse bruiloft slaan de Nederlandse fotografen en videojournalisten hun slag.
Niet alleen het journaille legt de ontmoeting vast, ook Edgar Davids ziet zijn kans schoon. De gepassioneerde hobbyfotograaf houdt zijn camera in de aanslag. Het levert fraaie plaatjes op van voetballers in hun trainingspak en Japanners in keurige trouwkleding. De spelers die in het Imperial zijn achtergebleven pakken hun rust. Weer een ander groepje slentert wat rond door de nabij gelegen winkelstraatjes en de shopping mall.
Als de groep weer volledig is en het diner genuttigd, keren de Ajacieden terug naar de inmiddels redelijk vertrouwd geworden achtste verdieping. Maar voor ze in de lift verdwijnen, wordt eerst een goede oude bekende verwelkomd. Frank Rijkaard neemt met zijn vrouw Monique ook intrek in het Imperial Hotel. Zonder de inmiddels gestopte Rijkaard had Ajax het vorige seizoen de Champions League waarschijnlijk niet gewonnen.
Wereldburger Rijkaard
De oud-Ajacied is in Tokyo op uitnodiging van zijn schoenensponsor, het Japanse Asics. Wereldburger Rijkaard kent de wereldstad al een beetje; hij werd als speler van AC Milan twee keer wereldkampioen in Tokyo. De Amsterdammer zal de wedstrijd uiteraard bijwonen en ook enkele clinics verzorgen. De begroeting en het weerzien zijn allerhartelijkst.
Is Franklin Edmundo Rijkaard de talisman die Ajax ongetwijfeld goed kan gebruiken in de strijd tegen het geslepen Gremio? Nog een trainingsdag scheidt de Ajacieden van de Matchday waarin nieuwe geschiedenis kan worden geschreven…
Vrijdag volgt deel 2 van dit tweeluik. Dan is ook de special ‘Big in Japan’ te zien met unieke beelden in aanloop naar en rondom de historische wedstrijd van Ajax tegen Gremio. Vrijdag zijn bovendien weer unieke nieuwe foto’s van Ajax’ toenmalige huisfotograaf Louis van de Vuurst voor het eerst te zien.
